Ένας χώρος όπου μπορείτε να βρείτε βασικές πληροφορίες για τους περισσότερους απο τους χορούς της Μακεδονίας. Στην πρώτη κάθετη στήλη υπάρχει η αριθμητική σειρά. Στη δεύτερη στήλη θα βρείτε σε ποιά βιβλία παραδοσιακού χορού υπάρχει ο χορός που σας ενδιαφέρει. Στην τρίτη στήλη υπάρχουν γενικές πληροφορίες για τον κάθε χορό και στην τέταρτη στήλη θα βρείτε το ρυθμό του κάθε χορού που σας ενδιαφέρει.

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2012

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Γράφει ο Χρήστος Ζάλιος




Η Μακεδονία, είναι ένα από τα γεωγραφικά διαμερίσματα της ηπειρωτικής Ελλάδας και αποτελεί το νότιο και μεγαλύτερο μέρος της ευρύτερης γεωγραφικής και ιστορικής περιοχής της Μακεδονίας. Βρίσκεται ανάμεσα στην οροσειρά της Πίνδου και τον ποταμό Νέστο. Σήμερα αποτελεί βόρειο γεωγραφικό και ιστορικό διαμέρισμα, το δεύτερo μεγαλύτερο σε πληθυσμό και το μεγαλύτερο σε έκταση, (25,9% της όλης έκτασης) της Ελληνικής επικράτειας, οριζόμενο προς βορρά από τα σύνορα με την FYROM και την Βουλγαρία, προς νότια από τη Θεσσαλία και το Αιγαίο Πέλαγος, προς ανατολικά από τη Δυτική Θράκη και δυτικά από την Ήπειρο και Αλβανία.
Στη Μακεδονία απαντά κανείς μεγάλη ποικιλία από χορούς μουσική και ρυθμούς που ανήκουν στην χορευτική παράδοση είτε των γηγενών πληθυσμών είτε των προσφύγων που ήρθαν από την Βόρεια Θράκη και τη Μ. Ασία και εγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν μετά το 1923. Συναντούμε χορούς κυκλικούς και αντικριστούς. Ακόμη στα όριά της είναι εμφανής η επιρροή από τη Θράκη, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τα νησιά του Αιγαίου, καθώς και από τις σλάβικες φυλές των βορείων συνόρων της.

Τη Μακεδονία σύμφωνα με τη γεωμορφολογία της τη χωρίζουμε σε :
Κεντρική Μακεδονία που περιλαμβάνει τους νομούς : Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλ-κιδικής, Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας.
Δυτική Μακεδονία που περιλαμβάνει τους νομούς : Κοζάνης, Φλώρινας, Καστοριάς και Γρεβενών.
Ανατολική Μακεδονία που περιλαμβάνει τους νομούς : Σερρών, Καβάλας, Δράμας.

Η εργασία αυτή έχει ως κύριο στόχο να αναδείξει την πληθώρα των χορών που υπάρ-χουν στη Μακεδονία καθώς και το που μπορεί κάποιος να τους βρει στη βιβλιογραφία του παραδοσιακού χορού. Μουσικοκινητική ανάλυση των χορών καθώς και πε-ρισσότερα λαογραφικά στοιχεία θα βρείτε στη βιβλιογραφία που προτείνετε δίπλα σε κάθε χορό αλλά και στη βιβλιογραφία που υπάρχει στο τέλος της εργασίας.

Τα στοιχεία των χορών που ακολουθούν προέρχονται κυρίως από βιβλιογραφική έ-ρευνα. Πολλοί από τους χορούς απαντώνται σε περισσότερες από μια περιοχές συνή-θως με άλλο όνομα ή και διαφορετικό κινητικό μοτίβο, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να τους εντάξουμε κάπου μόνο γεωγραφικά. Δίνονται πολύ περιληπτικά στοιχεία για τον κάθε χορό, όπως ο ρυθμός του, κάποιες πληροφορίες για τον τρόπο που χορεύεται, καθώς και το που τον βρίσκουμε στη βιβλιογραφία.
Στις περιπτώσεις που έχουμε διαφορά από τον ένα συγγραφέα στον άλλο όσον αφορά τον αριθμό των βημάτων ενός χορού, αυτό οφείλεται πολλές φορές στο διαφορετικό τρόπο ανάλυσης του κινητικού μοτίβου και όχι απαραίτητα στην ύπαρξη διαφορετικών βημάτων του χορού, χωρίς φυσικά να αποκλείεται και η δεύτερη περίπτωση. Σε τέτοια περίπτωση ο ενδιαφερόμενος πρέπει να προστρέξει και στις άλλες βιβλιογραφικές αναφορές για να έχει πληρέστερη εικόνα του χορού.

Όλοι οι χοροί που αναφέρονται ως κυκλικοί χορεύονται σε ανοιχτό κύκλο. Παλιά δη-μιουργούνταν ξεχωριστοί κύκλοι ανδρών και γυναικών ή στον ίδιο κύκλο έμπαιναν πρώτα όλοι οι άνδρες και ακολουθούσαν οι γυναίκες. Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν πάντα το μαντήλι τη μια άκρη του οποίου κρατούσε ο τε-λευταίος των ανδρών και την άλλη η πρώτη των γυναικών.

Πολλοί χοροί της Μακεδονίας έχουν το χαρακτηριστικό γνώρισμα να ξεκινάνε με πολύ αργό ρυθμό και να καταλήγουν σε πολύ γρήγορο ρυθμό. Π.χ Γκάιντα, Μάρενα, Στάνκενα, Σουλεϊμάνοβο, Γκέϊκο κ.α. Ιδιαίτερο γνώρισμα των χορών της Μακεδονίας  είναι η μεγάλη ποικιλία των ρυθμών που απαντώνται. Βρίσκουμε ρυθμούς από δίσημους έως και 16σημους.

ΒΙΝΤΕΟ ΧΟΡΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Χασαπιά - Χασάπικος  -  ΄΄Μακεδονικός΄΄
Συρτός - Καλαματιανός
Γκάϊντα
Συρτός στα τρία
Μακεδονικός (Μακεδονία ξακουστή)
Κόρη Ελένη ή Μόμα Λένα (Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία)

ΒΙΝΤΕΟ ΧΟΡΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΧΟΡΟΙ ΚΟΖΑΝΗΣ - ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ

Τρανός χορός (Γαλατινή - Σιάτιστα)
Διπλός χορός
Ο Μάης (Λευκοπηγή Κοζάνης)
Καραπατάκι
Καγγέλι
Μπεράτης
Συρτός κοζάνης
Λόντζια ή Ανασελιτσιώτικο (Πεντάλοφος)
Συγκαθιστός (Σιάτιστα)
Νικολός ή Βρε Νικολό (Σιάτιστα)
Έντεκα ή Σιατιστινός ήΑϊβασιλιάτικος ή Σκόρπιος (Σιάτιστα)
Σταμούλω (Σιάτιστα)
Βαρύς (Σιάτιστα)
Νυφιάτικος – Διπλός (Βελβενδού)
Πέρα στον πέρα μαχαλά (Σιάτιστα)
Μηλίτσα (Σιάτιστα)
Μάντρα (Σιάτιστα)
Γυριστός
Τσιντσιρό (Αιανή)
Λαφίνα
Λούκας
Ματσκαντάνα
Μπρός και πίσω
Ντολιανάτικος (Πεντάλοφος)
Νυφιάτικος (Γαλατινή Κοζάνης)
Σούστα (Σιάτιστα)
Η Βλάχα (Σιάτιστα - Βλάστη)


ΧΟΡΟΙ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Ομορφούλα
Ακριτικός-Μπουφιώτικος (Ακρίτα)
Λυτός ή Λεβέντικος ή Πουστσένο ή Ζάρακα ή Λέσνο
Γερόντικος ή Στάροκο ή Μπεράτικος
Διπλός-Αρραβωνιάσματα-Μπουγατσιάς-Τσέτ φόρνα
Συμπεθέρα-Ζένσκοτο
Γκάϊντα-Ζάραμο
Μπουγατσιάς (Ψαράδων Πρεσπών)
Το πουλάκι (Ξυνό νερό)
Κουτσός
Τουρκοπούλα (Πεδινό)
Χασάπικος πρεσπών-Τσιάτσκα
Ζερβός πρεσπών
Καμπάς ή καμπάτα
Αλωνιάτικο
Γαμπριάτικος
Γύφτικος (Ψαράδες)
Ζάρακα (Κρατερό)
Περδικούλα
Σούμποτο (Άλωνα)
Στάμκο (Άλωνα)
Τσότσο (Άλωνα Φλώρινας
Ζάραμο
Χασάπικο Φλώρινας


ΧΟΡΟΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Καστοριανός (Ρουσούλενα)
Αλεξάνδρα
Μπαϊράτικο ή Μπαϊράτσε (Κλεισούρα Καστοριάς)


ΧΟΡΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Σαμαρίνα (Σαμαρίνα Γρεβενών)
Μπεράτι ή Σκόρπιο (Περιβόλι Γρεβενών)
Συγκαθιστός (Περιβόλι)
Λαφίνα (Λάβδα Γρεβενών)
Τσάμικος (Λάβδα Γρεβενών)
Λιανό
Λεωνίδας

ΒΙΝΤΕΟ ΧΟΡΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΧΟΡΟΙ ΣΕΡΡΩΝ

Συρτός άνω Ορεινής Σερρών
Ζάμαντας (Πεντάπολη)
Της Μπάμπως (Βαμβακόφυτο Σερρών)
Γερακίνα (Νιγρίτα)
Βασίλεψε αυγερινός
Γιώργα (Παγγαίο)
Κάλιο κέρκου (Ορεινή)
Καλογέρου
Δώδεκα χρονών κορίτσι (Βαμβακόφυτο Σερρών)
Καμπάνω μώρε Μήτρο
Μαύρα μάτια είδα απόψε
Ρετσινίτσα (Ορεινή)
Στεφάνι (Νιγρίτα)
Ψηλό κορίτσι (Ηράκλεια)
Καρσιλαμάς (Φλάμπουρο Σερρών)
Χαραλάμσκα (Ορεινή)
Νιγρίτα βασί ή Σιγανός ή Σεριάνι (Περιοχή Νιγρίτας)
Αϊντίν (Φλάμπουρο Σερρών)
Ορμανλί (Βαμβακόφυτο Σερρών)
Ένα και ένα (Βαμβακόφυτο Σερρών)


ΧΟΡΟΙ ΔΡΑΜΑΣ

Χασάπικος – Ιβάνα (Βόλακας)
Αναστασιά (Προσωτσάνη)
Δε λαλείς μικρό μου αηδόνι (Βόλακας)
Ματζουράνα (Μοναστηράκι Δράμας)
Ευζωνικός (Μοναστηράκι Δράμας)
Ράμνα ή ελαφρύς Αντικριστός (Μοναστηράκι Δράμας)
Τέσκα ή βαρύς Αντικριστός (Μοναστηράκι Δράμας)
Παϊτούσκα (Μοναστηράκι Δράμας)
Βαγγελίτσα (Βόλακα Δράμας)
Τοπικός Λεβέντικος
Νυφιάτικος


ΧΟΡΟΙ ΚΑΒΑΛΑΣ

Αυτό το μπαλκονάκι (Νικήσιανη)
Τα νταούλια κρουν (Νικήσιανη)
Καβάλας

ΒΙΝΤΕΟ ΧΟΡΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΧΟΡΟΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Παρτάλω (Πυλαία)
Καπουτζήδων - ή Συρτός πυλαίας
Τρεχάτος ή Φιδίσιος (Νεοχωρούδα)
Παναγιώτα (Δρυμό-Άσυρο)
Έβγα Σουλτάνα μου στο παραθύρι (Πυλαία)
Πρωτόψωμο (Τρίλοφος – Επανωμή)
Καμπάνα (Ξηρότοπου)
Αντικριστός Μακεδονίας
Τ’ άστρι κι του φεγγαράκι ή Πηδηχτός (Δρυμός)
Γαϊτάνι (Δρυμός)
Σιγανός (Σοχός)
Στράτα (Δρυμός)
Αραδιαστός χορός (Δρυμός)
Ρουμιουσούδα  (Δρυμός)
Κατέβα Λένκου (Δρυμός)


ΧΟΡΟΙ ΚΙΛΚΙΣ - ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ

Γκάϊντα
Γκέϊκος (Γουμένισσα)
Καρασούλης (Γουμένισσα)
Μπόϊμτσα
Στάγκινα
Μάσο (Γουμένισσα)
Μπαρμπαγιώργεφτσα (Γουμένισσα)
Μπαμπαϊτικος ή Παληκαρίσιος
Του Κατσάμπα
Πουσιντνίτσα
Μάρενα
Λισσάβω (Γουμένισσα Κιλκίς)
Αναστασιά
Κατερίνως
Μαντιλάκι (Γουμένισσα)
Ολυμπία (Γουμένισσα)
Προσκυνητός (Γουμένισσα Κιλκίς)
Μπάμπω χοροσού
Ντούσκος ή Στρωτός
Γεροντίστικος
Δεκαοχτάρα (Γουμένισσα)
Κλαϊνιάτσκα ή Προσκυνητός (Γουμένισσα)
Κρίβατα ή Κουτσός ή Τικφέσκο (Γουμένισσα)
Ντούντουλο (Γουμένισσα)
Σόφκα (Γρίβα Γουμένισσας)

ΧΟΡΟΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Καγγελευτός (Ιερισσού)
Καγκελωτός ή Σταυρωτός (Αρναία)
Κοτσμάνε (Αρναίας)
Συρτός Πολυγύρου
Έχου βδουμάδα (Ιερισσός)
Ήρθαν καράβια στο γιαλό (Πολύγυρος)
Μαξιλάρι
Μαύρα ματάκια φίλησα (Ιερισσός)
Μια βραδιά σκοτείνιασε (Ιερισσός)
Λεβέντημ’ το φεσάκι σου (Ιερισσός)
Μια προσταγή μεγάλη (Ιερισσός)
Πάνω στην τριανταφυλλιά (Πολύγυρος)
Πέντε παιδιά πολυγυρνά (Πολύγυρος)
Σήμερα είναι τ’ Αηλιά (Πολύγυρος)


ΧΟΡΟΙ ΠΕΛΛΑΣ

ΧΟΡΟΙ ΕΔΕΣΣΑΣ

Στάνκενα ή Σταματούλα (Έδεσσα-Αριδαία-Νάουσα)
Πουσιντνίτσα ή Συγκαθιστός (Έδεσσα-Αριδαία-Νάουσα)
Οτφόρε Λένω ή Άνοιξε Ελένη
Μπαϊτούσκα (Παντρειά)
Μπούκιτε Ρασβίβατ ή Οι Οξιές ανθίζουν (Ν. Πέλλας)
Τικφέσκινο ή Κολοκυθένια (Ν.Πέλλας)
Τσουράπια ή Σαρενι τσουράπι
Σουλεϊμάν Αγάς ή Σουλεϊμάνοβο
Πουστσένο-Τζέμο
Γύρος
Ράμνο
Αντικριστός-Εδεσσαϊκός
Ράϊκο


ΧΟΡΟΙ ΑΡΙΔΑΙΑΣ

Μπαϊτούσκινο (Πρόμαχοι)
Τρίτε πάτα (Πρόμαχοι)
Πατρώνα ή Πατρούνινο ή Πατρούλα (Έδεσσα-Αριδαία-Νάουσα-Αλεξάνδρεια)
Τικφέσκο ή Τικφέσκινο
Ζάϊκο
Σουλεϊμάνοβο Θεοδωρακίου
Μουλάϊεβο
Μπούκιτε ρασβίβατ
Τζέμο
Χασαποσέρβικο


ΧΟΡΟΙ ΗΜΑΘΙΑΣ

ΧΟΡΟΙ ΝΑΟΥΣΑΣ

Ζαλιστός
Μακρινίτσα
Μελικές
Νιζάμικος
Πατινάδα
Μουσταμπέϊκος
Σαρανταπέντε
Αντικριστός - Ξεχωριστός
Συγκαθιστός
Παπαδιά
Παλιά παπαδιά
Νταβέλης
Σωτήρης


ΧΟΡΟΙ ΒΕΡΟΙΑΣ

Συρτός Βέροιας
Μαρμαρένια Βρυσούλα
Συγκαθιστός Βέροιας
Τζομπανοπούλα


ΧΟΡΟΙ ΠΕΔΙΝΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ

Μάρενα
Ράϊκο (Κεντρική – Ανατολική Μακεδονία)
Γκάϊντα
Πατρούνινο
Τικφέσκο
Τσουράπια
Ζαβλιτσένα
Σίρε-σίρε
Βέταρ ντα Πουντούϊνε ή Βέτερ Πουντινάλο ή Αέρας να φυσήξει
Ρούντο γιάρνε ή Νιζάμσκι
Πόποβα κέρκα
Γιαντσίτσκα
Μπάϊ Αποστόλη
Συρτός

ΧΟΡΟΙ ΡΟΥΜΛΟΥΚΙΟΥ

Μπόϊμτσα
Καρατζόβα
Τζιουβανάκι
Ντούσκο
Κατσιάμπα
Λυπηρίδα
Γαλάζιος Πετεινός
Ρουγκατσιάρικο
Της Μαρίας
Τράϊος
Γκάϊντα
Δημητρούλα
Σεφερλί
Κατερίνως
Σιούλους
Μουσταμπέϊκος



ΧΟΡΟΙ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ - ΠΙΕΡΙΩΝ

Μπιλίτικος (Λιτόχωρο)
Μακεδονία Ξακουστή
Καγκελιστός  Δίπατος
Τσάμικος (Πιερίων)
Τσουρναβίτκου (Ριζώματα - Πιερίων)
Περιστερούδα (Ριζώματα - Πιερίων)
Κάτω στα τσαΐρια
Διπλωτός χορός της ρόκας